Castratie van de poes.
Paula Hendriks, dierenarts te Schagen.

De castratie van de poes
Bij het lezen van deze titel zal menigeen de wenkbrauwen optrekken. 'De castratie van de poes', klopt dat wel? Moet dat niet de sterilisatie van de poes zijn?
Het klopt echter helemaal.
In diergeneeskundig Nederland wordt zelden tot nooit gesteriliseerd, maar eigenlijk altijd gecastreerd. Zowel bij katers als bij poezen!
Het verschil tussen sterilisatie en castratie zit in de definitieve wegname van een anatomische structuur. Bij een sterilisatie haal je niets uit het lichaam weg, je laat alles zitten wat er zat en zorgt er slechts voor dat het niet meer werkt: de bekende sterilisatie bij de mens zowel mannelijk als vrouwelijk. Bij dieren gaan we zelden tot deze ingreep over. Bij dieren halen wij eigenlijk altijd iets weg: dit is een castratie.
Bij een castratie van een kater verwijder je de testikels (de ballen), bij een castratie van een poes verwijder je de eierstokken, al dan niet in combinatie met de baarmoeder. In de volksmond wordt nog altijd over de sterilisatie van een poes en de castratie van een kater gesproken: technisch gesproken klopt dit dus niet.

'DE CASTRATIE VAN EEN POES IS EEN VEEL VOORKOMENDE OPERATIE'

De castratie van de poes is een veel voorkomende, dagelijks terugkerende operatie. De meeste lezers zullen op een bepaald moment in hun kattenminnend bestaan wel eens een poes ter castratie hebben aangeboden bij de dierenarts. Dit artikel leidt u stap voor stap door de chirurgische procedure van een castratie van een poes.
De getoonde operatie laat u de wegname van twee eierstokken zien. Vroeger werd eigenlijk altijd gekozen voor wegname van het hele geslachtsapparaat, dat wil zeggen de eierstokken inclusief de baarmoeder hoornen (ovariohysterectomie). Tegenwoordig kiezen we standaard voor wegname van uitsluitend de eierstokken (ovariectomie).
Van deze standaard kan afgeweken worden in het geval dat er bijvoorbeeld een forse baarmoederontsteking zit die verwijdering van de baarmoeder hoornen ver-eist. Normaal gesproken lijken de baarmoeder hoornen van de poes op spaghetti sliertjes: prachtig dun en rozerood. Wanneer een poes enkele krolsheden heeft ondergaan, zie je de baarmoeder hoornen onder hormonale invloed behoorlijk verdikken.
Dit effect dat hormonen op het geslachtsapparaat hebben, is met name heel duidelijk waarneembaar wanneer de poes de pil heeft geslikt. Vroeger mocht een castratie pas bij poezen vanaf één jaar uitge-voerd worden, tegenwoordig mag dat al veel eerder. Wij houden zelf een half jaar aan en krijgen op deze leeftijd nog hormonaal ongeschonden baarmoeder hoornen te zien. De foto serie toont u een verdikt geslachtsapparaat: het betreft hier een poes van negen maanden die enkele maanden de pil had geslikt.

Misverstand
Wat we regelmatig horen is dat het belangrijk, goed en nodig voor de poes zou zijn om een keer een nestje te hebben gehad. Dit is niet waar. Uiter-aard beslist een eigenaar hier helemaal zelf over, maar het is niet onverstandig bij enkele zaken stil te staan.
Zo kan de pil behoorlijk vervelende gevolgen voor uw dier hebben als baarmoederontsteking, suikerziekte en borsttumoren. Ook zonder pilgebruik zien we bij oudere poezen baarmoederontstekingen en borsttumoren ontstaan, de dieren staan immers hun hele leven onder schadelijke hormoneninvloed vanuit de eierstokken. Vrouwen hebben tijdens iedere menstruatieperiode een eisprong. Bij poezen is dit niet het geval; zij hebben een geïnduceerde eisprong.
Dat wil zeggen: de kater zorgt er door te dekken voor dat een poes een eisprong krijgt. De penis van de kater is voorzien van weerhaken, die ervoor zorgen dat het terugtrekken van de penis na een dekking een pijnlijke aangelegenheid is voor de poes - en schreeuwt. Dit ritueel zorgt ervoor dat de poes ovu-leert (een eisprong krijgt). Wordt ze niet gedekt tijdens een krolsheid, dan heeft ze ook geen eisprong.

De castratie
1. Ons operatieprogramma speelt zich met name in de ochtenduren af, dus de te castreren poezen worden 's morgens aangeboden door de eigenaar. Zij hebben vanaf 18.00 uur de avond ervoor niet gegeten - zo zijn ze nuchter voor de operatie -, maar ze mogen wel drinken.
2. Na een kleine narcoseprik valt de poes in een diepe slaap, waar-bij ze haar ogen openhoudt. Om deze tegen uitdroging te beschermen bedruppelen wij ze met beschermende kunsttranen. (foto1) Daarna gaat ze onder een gasnarcose en permanente bewaking.
3. Het operatiegebied wordt ruim geschoren. Dit is belangrijk, omdat je bij een noodgeval tijdens de operatie (zoals bij een bloeding) de buik soms verder moet openen. Uiteraard moet er preventief een ruimer deel geschoren en steriel zijn, zodat je zonder gevaar voor infectie de snede groter kan maken. Na bet scheren wordt de buikhuid gedesinfecteerd volgens chirurgisch protocol, waarna de operatie kan beginnen.
4. De poes wordt op haar rug op de (verwarmde)operatietafel gelegd en het operatiegebied wordt met steriele doeken afgedekt (castratie kan ook in de flank uitgevoerd worden, maar wij kiezen voor castratie via de middenlijn van de buikwand. De doeken worden met klemmetjes vastgezet. Binnen het operatieveld wordt goed de navel in de gaten gehouden, omdat de buik straks vanaf de navel naar achteren wordt geopend.
5. Nadat de buikwand geopend is, wordt met castratiehaakje de eerste baarmoederhoorn uit de buik gehaald. Als je het geslachtsapparaat van de poes met die van de vrouw vergelijkt, zie je dat een poes nauwelijks een baarmoederlichaam heeft maar wel twee grote hoornen, terwijl de vrouw nauwelijks hoornen heeft en een groot baarmoederlichaam. De poes voldraagt haar kittens dan ook in de hoornen, terwijl een baby zich in het baarmoederlichaam ontwikkelt.
6. De eierstokken die we willen verwijderen, zijn enerzijds stevig met de respectievelijke nieren verbonden en anderzijds is er een verbinding met de baarmoeder hoornen. Van beide zijden is er bloedvoorziening. We streven er bij deze operatie naar om zowel de slagader die de eierstok van bloed voorziet (arteria ovarica), als de slagader die de baarmoederhoorn van bloed voorziet (arteria uterina: Uterus = baarmoeder) dicht te binden. Nadat beide slagaders dichtgebonden zijn (met een draad die na enige tijd vanzelf oplost) kunnen we de eierstok veilig, zonder gevaar voor bloedingen verwijderen. Dan binden we de arteria ovarica dicht, niet in beeld maar vlak onder de buikwand, ligt de nier.
7. Vervolgens knippen we de eierstok los van zijn verbinding aan de nier. Dit kunnen we nu veilig doen omdat de bloedvoorziening aan die kant goed dichtgebonden is. Onder de eierstok zetten we een vaatklem, omdat vanaf die zijde nog wel bloedvoorziening is en we niet willen dat er te veel bloed verloren gaat. Door met de vingers het losgeknipte stukje, bevestiging aan de nier vast te houden, kunnen we op nabloeding controleren.
9. Vervolgens binden we de slagader van de andere kant af door een draad rond de baarmoederhoorn te binden. Nu is de bloedtoevoer van beide zijden dichtgebonden en kan de eierstok zonder bloedinggevaar verwijderd worden.
1O. Dezelfde procedure herhaalt zich voor de tweede eierstok.
11.Vervolgens kunnen beide eierstokken veilig losgeknipt en definitief uit de buik ver-wijderd worden. De baarmoederhoornen worden weer teruggestopt in de buik en de buikwand kan gesloten worden.
12. De sluiting van de buikwand en buikhuid kan op ver-schillende manieren gebeuren. Wij sluiten in eerste instantie de buikwand in een enkele doorlopende laag die voldoende stevigheid moet geven, zodat een buikbreuk na de operatie uitgesloten is. Vervolgens sluiten we de buikhuid met een dubbele ononderbroken hechttechniek, die we de subdermale sluiting noemen (sub = onder, dermus = huid)Het voordeel van deze hechttechniek is dat je onzichtbaar onder de huid hecht en dus na afloop van de operatie geen hechtdraadjes meer ziet waar het geopereer-de dier aan kan gaan likken. Het onzichtbare eindresultaat van de operatie wordt getoond. 13. Na de operatie krijgen alle dieren een pijnstillende injec-tie, zodat ze eigenlijk de volgende dag alweer bijna de oude zijn.
NA EEN CASTRATIE HEBBEN DIEREN DE NEIGING IN GEWICHT TOE TE NEMEN


Gewichtstoename
Het is goed te bedenken dat dieren na een castratie de neiging hebben wat in gewicht toe te nemen. Soms denkt een eige-naar dat een hangbuik na een sterilisatie het gevolg is van een verkeerde operatietech-niek.
Het is leuk te weten dat katten een voorkeur hebben om overtollig vet op te staan onder de huid van hun navel tot hun knieën. Dat prachtige heen en weer wiegende kwabje onder de buik van uw gecastreerde poes is dus niet zozeer een direct gevolg van een toegepaste operatie techniek, als wel een indirect gevolg van de castratie: meer vetopslag. En in dit gevat geldt dus wel degelijk dat ieder pondje door het mondje gaat. Probeer na een castratie een beetje extra op het eetgedrag van uw dier te letten, dan zullen overtollige kwabjes ook uitblijven.